Αβεβαιότητα και Πανελλαδικές.
Μήπως κάτι καλό συμβαίνει εδώ;
Με αφορμή τις πανελλαδικές που πλησιάζουν και που όλοι γνωρίζουμε τα αρνητικά τους, θα επιχειρήσουμε με τη βοήθεια της θετικής ψυχολογίας να φωτίσουμε και μια θετική τους πλευρά … την αβεβαιότητα. Όχι μόνο γιατί η αβεβαιότητα αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της διαδικασίας αυτής, αλλά γιατί η αβεβαιότητα είναι η μόνη βεβαιότητα στη ζωή μας. Το βιώνουμε τώρα όσο ποτέ και λόγω πανδημίας.
Η Συμβουλευτική στον Επαγγελματικό Προσανατολισμό διαδραματίζει κύριο ρόλο στην αποτελεσματική διαχείριση της αβεβαιότητας των υποψηφίων, εμπλουτίζοντας και διευρύνοντας την οπτική τους απέναντι στη ζωή, με στόχο την ενίσχυση της ρεαλιστικής αισιοδοξίας για το τώρα και για το μέλλον τους. Γιατί είναι πολύ σημαντικό, ζώντας σε μια λαθοκεντρική κοινωνία, όπου κατά κανόνα εστιάζει στο λάθος και στο αρνητικό, να καταφέρνουν να βλέπουν όλες τις πλευρές της πραγματικότητας, με ανοιχτή και καθαρή ματιά. Παράλληλα, να αντιλαμβάνονται ότι μέσα από την αβεβαιότητα των πανελλαδικών εξετάσεων, μπορεί να προετοιμάζονται για την πραγματική ζωή, ανακαλύπτοντας τον εαυτό τους και τις δυνάμεις τους, εκτιμώντας την αξία του εαυτού τους και των ανθρώπινων σχέσεων και αναλαμβάνοντας την ευθύνη της απόφασης για το ξεκίνημα της ενήλικής ζωής τους.
Η αβεβαιότητα είναι η μόνη βεβαιότητα
Η αβεβαιότητα και ο θάνατος είναι η μόνη βεβαιότητα. Γεννηθήκαμε και υπάρχουμε ως ανθρώπινο είδος μέσα σε αυτήν. Ωστόσο επιβιώσαμε, εξελιχθήκαμε και επικρατήσαμε, αναπτύσσοντας τους κατάλληλους μηχανισμούς – δώρα, αυτούς που και οι μαθητές χρειάζεται να κινητοποιήσουν για να αντιμετωπίσουν ειδικά σήμερα, τις επιβαρυμένες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της ζωής μας. Είναι τα δώρα της αβεβαιότητας που αναπτύσσοντας τα τώρα, εκπαιδεύονται να τα αξιοποιούν στην υπόλοιπη ζωή τους, αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες και «χτίζοντας» ψυχική ανθεκτικότητα.
Τα δώρα της αβεβαιότητας
Για να αντιμετωπίσουμε την αβεβαιότητα ως ανθρώπινο είδος, μάθαμε να δημιουργούμε ομάδες, να αναπτύσσουμε ανθρώπινες σχέσεις για να είμαστε πιο δυνατοί. Στο πολύ κομβικό αυτό αναπτυξιακό στάδιο της ζωής τους οι έφηβοι αντίστοιχα, βιώνοντας την αβεβαιότητα των πανελλαδικών, μπορεί να συνδέονται περισσότερο μεταξύ τους αλλά και με τους σημαντικούς άλλους της ζωής τους. Οι φιλίες οι οποίες διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο στην εφηβεία, μπορεί να ενισχύονται καθώς μοιράζονται την αγωνία για την επίτευξη του κοινού σκοπού. Μπορούν να γίνουν οι ίδιοι βοηθητικοί ή να ζητήσουν βοήθεια από το περιβάλλον τους, να δημιουργήσουν υγιείς συμμαχίες, να αντιληφθούν την ευεργετική δράση της αλληλεγγύης, να αντιληφθούν ότι μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις μπορούν να νιώθουν συναισθηματικά ασφαλείς και έτσι να τιθασεύουν το φόβο και το άγχος της αβεβαιότητας.
Για να δημιουργήσουμε όμως ομάδες ως ανθρώπινο είδος έπρεπε να αναπτύξουμε τη συναισθηματική μας ικανότητα. Η αβεβαιότητα προκαλεί πλήθος συναισθημάτων με κυρίαρχο το φόβο. Το αξιοσημείωτο είναι πως σύμφωνα με τις έρευνες της νευροεπιστήμης, ο φόβος εδράζεται στο ίδιο σημείο του εγκεφάλου με τον ενθουσιασμό. Κάθε φορά δηλαδή που έφηβος διαβάζει και ακούει πληροφορίες, εμπειρίες, απόψεις για τις πανελλαδικές ερεθίζεται το ίδιο σημείο στον εγκέφαλο του: ο φόβος και ο ενθουσιασμός. Το ερέθισμα είναι το ίδιο: η δοκιμασία των πανελλαδικών. Το ζήτημα είναι πως το αφηγείται στον εαυτό του, ποιο νόημα δίνει σε αυτό, πώς το ερμηνεύει. Από αυτό εξαρτάται αν ενεργοποιηθεί ο φόβος του και τον ακινητοποιήσει ή ο ενθουσιασμός και τον κινητοποιήσει. Συνεπώς εκπαιδεύεται να ρυθμίζει τα κατάλληλα για αυτόν συναισθήματα.
Για να αφηγηθούμε και να ερμηνεύσουμε όμως οι άνθρωποι αυτό που μας συμβαίνει, χρειάστηκε να αξιοποιήσουμε το μυαλό μας, να αναπτύξουμε τις γνωστικές μας ικανότητες. Για να διαχειριστούν αντίστοιχα οι μαθητές τη διαδικασία των Πανελληνίων χρειάζεται να γίνουν πιο ευέλικτοι, να ανακαλύψουν τρόπους να τη διαχειριστούν, να αναζητήσουν πληροφορίες, να σκεφτούν λύσεις, να επινοήσουν τρόπους μελέτης, να επιχειρήσουν και να κατανοήσουν την ανάγκη ελέγχου των παραγόντων που τους απομακρύνουν από το στόχο τους. Μαθαίνουν έτσι να διαχειρίζονται με γνωστικούς μηχανισμούς τα δύσκολα και την αβεβαιότητα.
Η αβεβαιότητα, μπορεί να μας φέρει σε επαφή με τον εαυτό μας, καθώς αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντικό είναι να ξέρουμε τις δυνάμεις μας, τις ικανότητες μας. Οι πανελλαδικές μπορεί να είναι συνθήκη ανάπτυξης της ψυχικής ανθεκτικότητας των μαθητών, καθώς συναντιούνται με πλευρές του εαυτού που δεν είχαν ως τώρα ενεργοποιήσει. Παράλληλα, επειδή χρειάζεται να απαντήσουν στο τι θα γίνω?», καλούνται να γνωρίσουν και να αξιοποιήσουν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τους, τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις, τις ικανότητες, τις αξίες τους. Να κάνουν επιλογές, να βάλουν προτεραιότητες. Αναπτύσσουν δεξιότητες διαχείρισης χρόνου, οργανωτικότητας, απόδοσης υπό πίεση, προσαρμοστικότητας πολύ αναγκαίες στη σύγχρονη εργασιακή και κοινωνική πραγματικότητα.
Για τους γονείς
Για τους γονείς/φροντιστές του υποψήφιου είναι μια ευκαιρία να σταθούν αναστοχαστικά απέναντι στο παιδί τους, να δουν πώς αντιδρά, ποιοι είναι οι σημαντικοί άλλοι για αυτό, πώς προετοιμάζεται, με ποιον τρόπο διεκδικεί, πώς αυτορυθμίζεται, να το θαυμάσουν, να εστιάσουν για μια ακόμα φορά στην αξία του ως ανθρώπου και όχι μόνο στις σχολικές του επιδόσεις του ως μαθητή.
Συμπερασματικά
Συμπερασματικά, δεν θέλουμε να αγιοποιήσουμε τις πανελλαδικές, αλλά να φωτίσουμε τη λειτουργική πλευρά της αβεβαιότητας τους. Γιατί τελικά, η αβεβαιότητα μπορεί να είναι χρήσιμη. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ευχάριστη και εύκολη. Το αντίθετο μάλιστα. Ο βαθμός διαχείρισής της εξαρτάται και από την οικογένεια, το σχολείο και το υποστηρικτικό πλαίσιο του μαθητή.
Τρόποι αντιμετώπισης
Οι τρόποι με τους οποίους μπορούμε – και οι υποψήφιοι – να μειώσουμε την ανασφάλεια της αβεβαιότητας, σύμφωνα με τις αρχές της θετικής ψυχολογίας είναι:
- επικοινωνούμε με τους φίλους μας, δεχόμαστε και προσφέρουμε βοήθεια
- αντιλαμβανόμαστε και εστιάζουμε στους λόγους για τα οποίους μπορούμε να είμαστε ευγνώμονες. Όσο αυξάνεται η ευγνωμοσύνη, τόσο μειώνεται η αβεβαιότητα
- χαιρόμαστε τη στιγμή, τα απλά πράγματα στο εδώ και τώρα, ενθουσιαζόμαστε και απολαμβάνουμε όσο μπορούμε
- κι αν είμαστε μόνοι μας, κι αν τίποτα δεν βρίσκουμε να χαρούμε, κι αν δεν έχουμε κανένα λόγο για να νιώσουμε ευγνωμοσύνη, μπορούμε να είμαστε αυτοσυμπονετικοί: να διαβεβαιώσουμε τον εαυτό μας ότι: όλα στο τέλος, ΚΑΛΑ ΘΑ ΠΑΝΕ!!!
Εξάλλου, αβεβαιότητα, δε σημαίνει βέβαιη καταστροφή
Μπέκη Αλεξοπούλου
Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στη Συμβουλευτική και τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό/ Σταδιοδρομία
Πιστοποίηση ΕΟΠΠΕΠ (ανώτερου επιπέδου μητρώο Α1)
Εκπαιδευτικός
Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στις Επιστήμες της Αγωγής
Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων